Ho, sổ mũi, khó thở… là những triệu chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong mùa lạnh. Viêm đường hô hấp trên đang trở thành nỗi lo của nhiều bậc phụ huynh. Vậy làm thế nào để chăm sóc bé yêu khi bé bị ốm? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm ra câu trả lời.
Nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên ở trẻ
Viêm đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm ở các cơ quan thuộc đường hô hấp trên như mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản. Đây là những bộ phận tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài, có chức năng làm ấm, lọc và làm ẩm không khí trước khi đưa vào phổi. Do vị trí tiếp xúc trực tiếp này, đường hô hấp trên thường dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh từ môi trường.
Nguyên nhân chính gây viêm đường hô hấp trên chủ yếu là do nhiễm virus như virus hợp bào hô hấp, virus cúm, virus sởi và một số loại nấm. Ở trẻ em dưới 5 tuổi, virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh. Ngoài ra, một số vi khuẩn như Haemophilus influenzae type B (Hib), phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn và tụ cầu cũng có thể gây viêm nhiễm.
Bên cạnh các yếu tố vi sinh vật, các yếu tố dị ứng như thời tiết thay đổi, các chất gây dị ứng trong không khí hoặc tiếp xúc với hóa chất cũng có thể kích thích đường hô hấp trên cũng gây viêm nhiễm.
Các triệu chứng viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên thường biểu hiện qua các triệu chứng đặc trưng như sốt, hắt hơi, sổ mũi, đau họng, khàn tiếng và ho. Tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh, trẻ có thể kèm theo các triệu chứng khác như đau đầu, mệt mỏi, chán ăn. Ho có thể xuất hiện dưới nhiều dạng, từ ho khan đến ho có đờm, gây khó chịu cho trẻ.
Hầu hết các trường hợp viêm đường hô hấp trên đều có thể tự khỏi trong vòng 5 – 7 ngày. Tuy nhiên, bệnh có thể tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ và kéo theo các biến chứng nguy hiểm nếu không được chăm sóc đúng cách.
Cách điều trị và chăm sóc trẻ bị viêm đường hô hấp trên
Điều trị bằng thuốc
Việc điều trị viêm đường hô hấp trên ở trẻ thường tập trung vào việc giảm các triệu chứng như ho, sốt và viêm nhiễm. Các loại thuốc như thuốc giảm ho, hạ sốt, kháng viêm thường được sử dụng.
Tuy nhiên, bố mẹ không nên tự ý sử dụng thuốc cho trẻ. Mỗi loại thuốc sẽ có liều lượng và chỉ định khác nhau, phụ thuộc vào tình trạng bệnh cụ thể của trẻ. Do đó, cha mẹ nên đưa trẻ đến khám bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp.
Đối với trường hợp viêm nhiễm do virus, việc điều trị chủ yếu tập trung vào làm giảm các triệu chứng. Còn khi nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn, bác sĩ có thể kê thêm kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
Cách chăm sóc trẻ tại nhà
Giảm nghẹt mũi cho trẻ bị ngạt mũi, chảy nước mũi nhiều:
- Lấy khăn mềm, sạch (tốt nhất là khăn giấy) để lau nhẹ nhàng vùng quanh mũi.
- Dùng nước muối sinh lý nhỏ mũi thường xuyên để làm loãng dịch nhầy.
- Sử dụng dụng cụ hút mũi chuyên dụng để hút sạch dịch mũi ra ngoài. Tuyệt đối không dùng miệng để hút mũi cho bé vì có thể làm lây nhiễm vi khuẩn.
- Vệ sinh mũi cho trẻ bằng tăm bông sạch khi cho bé bú hoặc ăn.
- Đặt bé nằm cao đầu hoặc bế bé ở tư thế thẳng đứng.
- Việc làm thông thoáng mũi sẽ giúp bé dễ thở và tránh tình trạng nôn trớ.
Trẻ bị sốt cao:
Khi trẻ sốt nhẹ (37,5 – 38,5 độ C):
- Tạo điều kiện nghỉ ngơi: Cho bé nằm ở nơi thoáng mát, yên tĩnh.
- Mặc quần áo thoáng mát: Chọn quần áo mỏng, bằng chất liệu thấm hút mồ hôi.
- Bổ sung nước: Cho bé uống nhiều nước, nước trái cây hoặc dung dịch oresol để tránh mất nước.
- Lau mát: Dùng khăn ấm lau nhẹ nhàng các vùng như trán, nách, bẹn.
- Theo dõi nhiệt độ: Kiểm tra nhiệt độ cơ thể của bé thường xuyên.
Khi trẻ sốt cao trên 38,5 độ C:
- Áp dụng các biện pháp cho sốt nhẹ: Tiếp tục thực hiện các biện pháp đã nêu ở trên.
- Dùng thuốc hạ sốt: Cho bé uống paracetamol với liều lượng phù hợp theo hướng dẫn.
- Tắm nước ấm: Tắm cho bé bằng nước ấm để hạ nhiệt và giúp bé thoải mái.
- Theo dõi: Quan sát tình hình của bé sau khi dùng thuốc và tắm. Nếu sốt không giảm hoặc có biểu hiện bất thường, hãy đưa bé đến bệnh viện ngay.
Trẻ ho nhiều:
- Nước mật ong pha loãng: Mật ong có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm ho và kháng khuẩn. Tuy nhiên, không nên cho trẻ dưới 1 tuổi dùng mật ong.
- Quất hấp đường phèn và gừng: Quất có tính ấm, giúp long đờm, giảm ho. Gừng có tác dụng kháng viêm, giảm đau họng.
- Tỏi: Tỏi có tính kháng khuẩn mạnh, giúp giảm viêm đường hô hấp. Có thể cho tỏi vào cháo, súp hoặc chưng cách thủy với đường phèn cho bé uống.
- Lá húng chanh: Lá húng chanh có tính ấm, giúp thông mũi, giảm ho. Có thể hãm lá húng chanh với nước sôi để bé uống.
- Ngoài ra, việc sử dụng các loại thuốc ho thảo dược hoặc thuốc ho theo đơn của bác sĩ cũng là một giải pháp hữu hiệu.
Chăm sóc khi trẻ bị nôn:
- Đặt trẻ nằm nghiêng: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất để ngăn ngừa nguy cơ sặc. Đặt trẻ nằm nghiêng sang một bên, đầu hơi nghiêng về phía trước để chất nôn dễ dàng chảy ra ngoài.
- Làm sạch miệng, mũi và họng: Dùng khăn ẩm sạch lau nhẹ nhàng quanh miệng, mũi và họng cho trẻ để loại bỏ các chất nôn còn sót lại.
- Theo dõi tình hình: Quan sát kỹ các dấu hiệu của trẻ như:
- Tần suất nôn: Nếu trẻ nôn nhiều lần, liên tục, cần đặc biệt chú ý.
- Màu sắc: Nếu chất nôn có màu xanh lá cây, vàng hoặc có lẫn máu, cần đưa trẻ đi khám ngay.
- Các triệu chứng khác: Mắt trũng, da nhăn nheo, mệt mỏi, li bì, sốt cao, tiêu chảy, đau bụng, khó thở…
- Bù nước: Sau khi nôn, trẻ thường bị mất nước. Cho trẻ uống từng ngụm nhỏ dung dịch oresol hoặc nước muối sinh lý pha loãng để bù nước và điện giải.
- Điều chỉnh chế độ ăn: Sau khi nôn, nên cho trẻ ăn thức ăn loãng, dễ tiêu, chia nhỏ các bữa ăn. Tránh cho trẻ ăn thức ăn cứng, nhiều dầu mỡ hoặc thức ăn cay nóng.
- Đưa trẻ đi khám: Nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường như trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Bố mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bé xuất hiện một trong các dấu hiệu sau:
- Trẻ từ chối ăn uống hoặc bú sữa: Đây có thể là dấu hiệu của tình trạng nghiêm trọng hơn.
- Khó thở, thở nhanh, lồng ngực hóp lõm: Các triệu chứng này cảnh báo nguy cơ viêm phổi, một biến chứng nguy hiểm của viêm đường hô hấp trên.
- Sốt cao kéo dài: Sốt cao liên tục trong 2 – 5 ngày có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng.
Viêm đường hô hấp trên ở trẻ em là một bệnh thường gặp và có thể điều trị khỏi. Với những kiến thức đã được chia sẻ, hy vọng các bậc phụ huynh sẽ biết cách chăm sóc bé yêu một cách tốt nhất, giúp bé nhanh chóng hồi phục sức khỏe.
Nguồn tham khảo:
https://bvdkht.vn/news/view/Cach-cham-soc-tre-bi-viem-duong-ho-hap-tren/
https://careplusvn.com/en/how-to-care-for-a-child-with-pneumonia-at-home
https://www.healthline.com/health/childhood-respiratory-infections
