Lợi khuẩn phụ khoa là những “vi khuẩn tốt” có mặt tại âm đạo nhằm thiết lập sự cân bằng vi sinh và đảm bảo sức khỏe vùng kín cho phụ nữ. Cùng tìm hiểu cơ chế hoạt động và cách tăng lợi khuẩn phụ khoa qua bài viết dưới đây nhé!
Cơ chế tác dụng của lợi khuẩn phụ khoa
Men vi sinh âm đạo chứa hàng tỷ lợi khuẩn phụ khoa giúp cân bằng môi trường âm đạo. Công dụng chính của men vi sinh âm đạo là:
- Kiểm soát sự phát triển của hại khuẩn
- Tạo ra môi trường thích hợp cho lợi khuẩn
- Hỗ trợ điều trị và phòng ngừa các bệnh phụ khoa
Một số loài lợi khuẩn phổ biến đã được tìm thấy trong âm đạo là Lactobacillus và Bifidobacterium. Trong đó nổi bật hơn là Lactobacillus với hàng chục chủng khác nhau đã được các nhà khoa học nghiên cứu về cơ chế tác động và ứng dụng vào các sản phẩm bảo vệ sức khỏe âm đạo cho phụ nữ.
1. Acid hoá điều chỉnh pH âm đạo
Lợi khuẩn phụ khoa có khả năng sản xuất acid lactic. Acid này sẽ giúp điều chỉnh môi trường về mức pH khoảng 3,5 – 4,5. Đây là mức pH bình thường tại âm đạo, thuận lợi cho sự phát triển của các lợi khuẩn.
Thông thường, vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh sẽ sinh sôi mạnh mẽ khi mức pH âm đạo tăng cao. Do đó, việc acid hóa không chỉ giúp lợi khuẩn phát triển mà còn kiểm soát các hại khuẩn này.
Acid lactic do lợi khuẩn sản sinh có khả năng vô hiệu sự điện hoá của màng tế bào và ngăn cản protein nội bào của hại khuẩn, làm chúng không thể tiếp tục sản sinh gây viêm nhiễm vùng kín.
2. Tạo chất kháng khuẩn
Theo nhiều nghiên cứu đã được thực hiện, lợi khuẩn phụ khoa có thể sản xuất ra nhiều bacteriocin. Đây là các chất kháng khuẩn dưới dạng protein hoặc peptide có hoạt tính sinh học. Tác dụng của chúng thường là đối kháng chống lại nhiều loại vi khuẩn khác nhau.
Bên cạnh Bacteriocin, nhiều chủng lợi khuẩn phụ khoa còn sản xuất ra Hydrogen peroxide (H2O2). Chất này có nhiều bằng chứng thuyết phục về việc cân bằng hệ vi sinh âm đạo và hạn chế sự phát triển các mầm bệnh gây viêm nhiễm âm đạo.
Những chất chuyển hoá của lợi khuẩn có thể tác động đến một số loại nấm gây hại tại âm đạo:
- Ức chế sự phát triển
- Làm thay đổi hình thái
- Giảm độc lực
- Phá vỡ hoặc ức chế hình thành màng sinh học.
Những cơ chế này đã được chứng minh bằng nhiều thử nghiệm in vitro khác nhau. Từ đó tạo ra tác động kháng nấm nói chung từ H2O2, bacteriocin và một số chất hoạt động bề mặt khác.
3. Kích thích sản xuất chất nhầy
Một cơ chế tác dụng khác của lợi khuẩn phụ khoa là kích thích các tuyến tiết ra chất nhầy. Thông thường, chất nhầy âm đạo trong suốt hoặc có màu trắng, trắng đục. Độ pH chất nhầy tương đối acid nên phù hợp để phát triển lợi khuẩn và kiểm soát hại khuẩn.
Vai trò của các các chất nhầy này là:
- Bôi trơn
- Giữ ẩm
- Ổn định môi trường
- Bảo vệ vùng kín trước những tác nhân gây hại
- Làm sạch vùng kín nhờ khả năng đưa những vi khuẩn và nấm men gây bệnh ra ngoài.
Một số nghiên cứu còn cho rằng lợi khuẩn âm đạo có thể hỗ trợ quá trình sinh sản do chất nhầy tạo điều kiện cho tinh trùng dễ dàng bơi vào thụ thai.
4. Tạo hàng rào bảo vệ
Sự tăng sinh lợi khuẩn phụ khoa được ví như một hàng rào bảo vệ hệ vi sinh âm đạo. Rào cản này giúp chống lại sự xâm nhập của các loại vi sinh gây hại như vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng và tranh chấp ngăn cản sự bám dính của chúng lên thành âm đạo.
Bằng cách này, các hại khuẩn không thể xâm nhập và chiếm chỗ để sinh sôi gây viêm nhiễm vùng kín. Cơ chế này đặc biệt hữu ích trong những trường hợp sử dụng các sản phẩm men vi sinh. Bởi trong các sản phẩm này có chứa đến hàng tỷ, thậm chí hàng chục tỷ lợi khuẩn, nhiều hơn hẳn so với số lượng hại khuẩn đang tồn tại trong âm đạo.
Lợi khuẩn phụ khoa còn có khả năng thúc đẩy sự tái tạo tế bào biểu mô vùng kín. Đồng thời góp phần làm giảm tác động của vi sinh gây hại lên các mô tế bào.
5. Tăng cường miễn dịch bằng lợi khuẩn phụ khoa
Lợi khuẩn có khả năng kích thích cơ thể tiết ra các tế bào miễn dịch, nhờ đó nâng cao sức đề kháng cho phụ nữ. Cơ chế này làm tăng cơ hội chống lại các tác động xấu từ mầm bệnh xâm nhập, hạn chế xuất hiện các bệnh lý phụ khoa và giảm tỷ lệ tái đi tái lại.
Nhìn chung, nhiều nhà khoa học đã thực hiện các nghiên cứu và thử nghiệm để chỉ ra rằng lợi khuẩn phụ khoa có nhiều cơ chế khác nhau nhằm cân bằng hệ vi sinh, hoặc thậm chí tạo ra sự “mất cân bằng có lợi” khi số lượng lợi khuẩn có mặt tại âm đạo lớn hơn hẳn hại khuẩn.
Việc duy trì và bổ sung lợi khuẩn phụ khoa sẽ giúp hệ miễn dịch được tăng cường, từ đó:
- Hỗ trợ điều trị các bệnh lý viêm nhiễm
- Phục hồi cân bằng vi sinh sau khi dùng kháng sinh, kháng nấm
- Phòng ngừa xuất hiện và tái phát lâu dài
Cách tăng lợi khuẩn phụ khoa
Nhờ những tác dụng hữu hiệu đã được chứng minh thông qua nhiều nghiên cứu và thử nghiệm, lợi khuẩn vùng kín ngày càng có chỗ đứng trong việc hỗ trợ điều trị và phòng ngừa các bệnh phụ khoa ở phụ nữ.
Có nhiều cách tăng lợi khuẩn vùng kín hiệu quả mà chị em có thể thực hiện ngay tại nhà. Có thể kể đến như:
1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý
Những thực phẩm cung cấp hằng ngày có sự ảnh hưởng nhất định đến các lợi khuẩn phụ khoa. Một số nghiên cứu cho thấy, từ xa xưa, những phụ nữ ở vùng Tây Á và Trung Đông đã nhận thức rằng việc ăn nhiều sữa chua có những tác động nhất định giúp họ dịu bớt tình trạng viêm nhiễm vùng kín.
Để làm tăng lợi khuẩn, chị em nên bổ sung nhiều chất xơ từ rau xanh, củ quả, trái cây,… Các loại hạt và ngũ cốc, sản phẩm từ sữa,… cũng mang nhiều lợi ích tích cực đối với hệ vi sinh âm đạo.
Hạn chế tiêu thụ quá nhiều thức ăn dầu mỡ, thức ăn ngọt, rượu bia và các chất kích thích để tránh ảnh hưởng đến cơ thể.
2. Vệ sinh vùng kín đúng cách
Vệ sinh vùng kín là biện pháp có sự liên quan trực tiếp đến số lượng và chất lượng lợi khuẩn phụ khoa tại âm đạo. Do đó, chị em cần có những cách vệ sinh và chăm sóc phù hợp để làm tăng và tạo điều kiện cho lợi khuẩn phát triển.
Một số biện pháp đơn giản mà chị em có thể tham khảo và thực hiện tại nhà:
- Vệ sinh vùng kín bằng nước ấm và dung dịch vệ sinh có độ pH phù hợp. Nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các dung dịch vệ sinh hằng ngày.
- Lựa chọn các sản phẩm băng vệ sinh, dung dịch vệ sinh vùng kín lành tính, an toàn, không chứa nhiều hương liệu và các chất gây kích ứng.
- Không thụt rửa âm đạo quá mức. Việc thụt rửa sai cách có thể khiến niêm mạc âm đạo bị tổn thương. Từ đó làm giảm sút lợi khuẩn vùng kín một cách nghiêm trọng.
- Giữ cho vùng kín khô thoáng, mặc quần lót chất liệu cotton, không nên chọn quần lót quá chật.
3. Không tự ý sử dụng và lạm dụng kháng sinh
Viêm nhiễm phụ khoa là một bệnh lý cực kỳ phổ biến ở chị em phụ nữ. Phương pháp điều trị chủ yếu thường là thuốc kháng sinh, kháng nấm. Tuy nhiên, ngoài việc tiêu diệt vi khuẩn hoặc nấm gây hại, kháng sinh còn có thể vô tình tiêu diệt tất cả những loài vi sinh bao gồm cả lợi khuẩn có mặt tại âm đạo.
Do đó, chị em không nên tự ý sử dụng kháng sinh mà không có chỉ định từ bác sĩ. Nếu cần phải dùng kháng sinh, nên tham khảo cách để bổ sung thêm lợi khuẩn phụ khoa. Điều này không chỉ giúp hỗ trợ điều trị tình trạng viêm nhiễm tốt hơn mà còn giúp phục hồi hệ vi sinh âm đạo về trạng thái cân bằng sau thời gian sử dụng kháng sinh.
4. Cải thiện lối sống lành mạnh
Lối sống lành mạnh có thể giúp chị em ổn định và làm tăng lợi khuẩn trong cơ thể. Một số lời khuyên mà chị em có thể tham khảo là:
- Tập thể dục mỗi ngày, nên tập những bài tập vừa sức, yoga, đi bộ,…
- Sử dụng biện pháp an toàn khi quan hệ để phòng tránh các bệnh lây lan qua đường tình dục.
- Ngủ đủ giấc, giảm thiểu tình trạng stress hoặc căng thẳng thần kinh.
5. Bổ sung lợi khuẩn phụ khoa
Hiện nay, có rất nhiều sản phẩm trên thị trường đến từ các thương hiệu khác nhau có tác dụng bổ sung thêm hàng tỷ men vi sinh phụ khoa cho chị em phụ nữ. Đây là một cách đơn giản và hiệu quả giúp cân bằng hệ vi sinh âm đạo, hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tốt các bệnh phụ khoa.
Việc lựa chọn men vi sinh phụ khoa thường dựa vào chủng men, số lượng lợi khuẩn cung cấp, khả năng sống sót và bám dính, các nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng, dạng dùng,…
Một số thương hiệu men vi sinh phụ khoa có chỗ đứng trên thị trường mà chị em có thể tham khảo là Garden of Life, Optibac, AZO, Lavima,…
Bài viết đã cung cấp cho bạn thông tin về những cơ chế tác động khác nhau của lợi khuẩn phụ khoa nhằm đem đến những tác động tích cực lên vùng kín. Hãy chia sẻ ngay bài viết này đến bạn bè và người thân để nắm bắt thông tin và nâng cao sức khỏe cho chị em phụ nữ!
Nguồn tham khảo: Pubmed, MDPI, Science Direct, Book: Probiotic (Edited by Everlon Cid Rigobelo).
