Theo Viện dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam, có khoảng 30% dân số thế giới bị thiếu Kẽm, ở Việt Nam tỷ lệ thiếu kẽm khoảng 25 – 40%. Tại 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, trẻ bị suy dinh dưỡng và tiêu chảy kéo dài có tỷ lệ thiếu kẽm rất cao, lên đến 50 – 90%. Bổ sung Kẽm giúp làm giảm 18% trường hợp tiêu chảy, 41% trường hợp viêm phổi và làm giảm tỷ lệ tử vong trên 50% ở trẻ em. Vậy nên khi nào cần bổ sung kẽm cho trẻ và nên bổ sung như thế nào là điều mà các dược sĩ nhà thuốc cần nắm rõ để tư vấn cho các bậc phụ huynh.
1. Tổng quan về kẽm
Kẽm là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ em, đặc biệt là trong những năm đầu đời. Kẽm tham gia vào cấu tạo của hơn 300 enzym, đóng vai trò xúc tác cho nhiều quá trình sinh hóa quan trọng, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của cơ thể.
2. Vai trò của kẽm đối với trẻ em
2.1. Thúc đẩy quá trình tăng trưởng của trẻ
Kẽm là thành phần thiết yếu cho quá trình tổng hợp protein và ADN, hai yếu tố then chốt cho sự phát triển của tế bào và cơ bắp. Thiếu kẽm có thể ảnh hưởng đến quá trình này, dẫn đến tình trạng còi cọc, chậm phát triển ở trẻ em.
2.2. Kẽm giúp tăng cường miễn dịch cho trẻ
Kẽm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật. Nó giúp tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch, chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn, virus và các tác nhân gây hại khác. Thiếu kẽm có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, tiêu chảy, và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
2.3. Kẽm giúp duy trì chức năng vị giác và khứu giác
Kẽm giúp duy trì hoạt động của các tế bào vị giác và khứu giác. Thiếu kẽm có thể dẫn đến rối loạn vị giác, khiến trẻ biếng ăn, ảnh hưởng đến sự hấp thu dinh dưỡng và phát triển của cơ thể.
2.4. Hỗ trợ phát triển trí não
Kẽm đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển trí não và hệ thần kinh. Nó giúp tăng cường khả năng học tập và ghi nhớ, đồng thời hỗ trợ phát triển các kỹ năng vận động và ngôn ngữ ở trẻ em.
2.5 Kẽm giúp mau lành vết thương
Kẽm là vi chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tổng hợp collagen, một loại protein quan trọng giúp hình thành da, sụn và các mô liên kết. Thiếu kẽm có thể làm chậm quá trình lành vết thương, khiến trẻ dễ bị nhiễm trùng và ảnh hưởng đến sức khoẻ.
3. Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu kẽm
Việc xác định tình trạng thiếu kẽm hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế do thiếu phương pháp đo lường chính xác. Tuy không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, thiếu kẽm âm thầm có tác động đến sự tăng trưởng và chuyển hóa của cơ thể trẻ. Một số triệu chứng điển hình như: trẻ biếng ăn, rối loạn tiêu hoá, nôn không tìm được nguyên nhân, trẻ mất ngủ, trằn trọc, dễ thức giấc, trẻ chậm phát triển thể chất, còi cọc, suy dinh dưỡng, khó tập trung, ghi nhớ kém. Ngoài ra, thiếu kẽm còn khiến trẻ tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, tiêu chảy, làm da khô nứt nẻ, vết loét lâu lành…
4. Khi nào cần bổ sung kẽm cho trẻ?
Theo hướng dẫn của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia (Ban hành kèm Thông tư 43/2014/TT-BYT 24/11/2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế), nhu cầu kẽm cơ bản cần được cung cấp (Chưa tính đến sự hao hụt do chế biến, nấu nướng dưới ảnh sáng, nhiệt độ) của các nhóm tuổi như sau:
| Nhóm tuổi, giới | Kẽm (mg) |
|---|---|
| Trẻ em | |
| < 6 tháng | 1,1 – 6,5 |
| 6-11 tháng | 0,8 – 8,3 |
| 1-3 tuổi | 2,4 – 4,8 |
| 4-6 tuổi | 3,1 – 10,3 |
| 7-9 tuổi | 3,3 – 11,3 |
| Nam vị thành niên | |
| 10-18 tuổi | 5,7 – 19,2 |
| Nữ vị thành niên | |
| 10-18 tuổi | 4,6 – 15,5 |
Liều lượng kẽm cần bổ sung cho trẻ bị tiêu chảy:
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), liều lượng bổ sung kẽm cho trẻ tiêu chảy như sau:
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi: Uống 10mg kẽm nguyên tố mỗi ngày, trong 10 – 14 ngày.
- Trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi: Uống 20mg kẽm nguyên tố mỗi ngày, trong 10 – 14 ngày.
Thông thường, lượng kẽm cần hàng ngày có thể dễ dàng đạt được thông qua một chế độ ăn uống cân bằng, bình thường. Khuyến cáo, nên nuôi con bằng sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu.
Nếu trẻ có chế độ ăn không đa dạng, biếng ăn hoặc bị còi xương, suy dinh dưỡng, bị tiêu chảy, hay viêm hô hấp hoặc một số bệnh lý nhiễm trùng khác, có thể bổ sung thêm kẽm theo chỉ định của bác sĩ.
Bình thường, nhu cầu kẽm hàng ngày cho trẻ có thể dễ đạt được thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. Nếu chế độ ăn của trẻ chưa đa dạng, hay đang gặp một trong số các dấu hiệu thiếu kẽm như đã nói ở trên, có thể bổ sung kẽm liều dự phòng hoặc theo sự tư vấn của dược sĩ, bác sĩ.
Lưu ý cho dược sĩ nhà thuốc khi chọn lựa chế phẩm kẽm tư vấn cho trẻ:
Trên nhãn của các chế phẩm bổ sung cho trẻ thường dưới dạng muối kẽm như kẽm glycinat, kẽm gluconat…Tuy nhiên, Theo hướng dẫn của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia Việt Nam, nhu cầu kẽm được tính theo hàm lượng kẽm nguyên tố. Do đó, các dược sĩ nên lưu ý quy đổi từ hàm lượng muối kẽm sang kẽm nguyên tố khi tư vấn liều dùng thích hợp cho trẻ.
- 70mg Kẽm Gluconat tương đương 10mg kẽm nguyên tố
- 45 mg Kẽm bisglycinate tương đương 9 mg kẽm nguyên tố
5. Gợi ý một số nguồn bổ sung kẽm cho trẻ
5.1 Siro BRAUER Baby & Kids Liquid Zinc
Siro BRAUER Baby & Kids Liquid Zinc chứa 3 thành phần chính là Kẽm, Vitamin D3, Vitamin C. Đây là 3 hoạt chất vàng giúp trẻ tăng đề kháng. Kẽm giúp trẻ kích thích ăn ngon, tăng cường miễn dịch, ổn định đường tiêu hoá. Sự kết hợp với vitamin C giúp tăng cường hấp thu kẽm tốt hơn.
Chỉ sử dụng sản phẩm khi chế độ ăn uống không đa dạng, hay gặp phải các dấu hiệu thiếu kẽm và nên sử dụng đúng liều lượng khuyến cáo của bác sĩ hoặc nhà sản xuất. Trong trường hợp trẻ bị tiêu chảy, cần tham vấn chuyên gia y tế để bổ sung đủ liều lượng theo quy định.
5.2 Siro BRAUER Calcium with Magnesium & ZinC
Siro BRAUER Calcium with Magnesium & ZinC chứa bộ ba dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ là Calci, Magnesi và kẽm cùng Vitamin D3 và Vitamin K2 giúp gắn calci đúng đích tác động tại xương và răng. Sự kết hợp các vi chất cần thiết trong cùng một sản phẩm giúp tiện lợi cho các bậc phụ huynh chọn lựa để bổ sung cho trẻ thay vì chọn lựa những sản phẩm riêng biệt.
Tuy nhiên, hàm lượng kẽm trong chế phẩm khá thấp, 1ml chỉ chưa 200 µg kẽm nguyên tố. Vì thế, sản phẩm ưu tiên sử dụng để bổ sung dự phòng thiếu hụt vi chất cho trẻ. Nếu trẻ đang có dấu hiệu thiếu hụt kẽm nghiêm trọng hay cần bổ sung kẽm trong điều trị tiêu chảy, dược sĩ nên ưu tiên chọn lựa các sản phẩm có hàm lượng kẽm cao hơn để đủ liều lượng cho trẻ.
KẾT LUẬN
Kẽm rất cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ em. Dược sĩ nhà thuốc cần nắm rõ các biểu hiện thiếu kẽm, nhu cầu bổ sung kẽm và khi nào trẻ cần bổ sung kẽm để có sự tư vấn hợp lý cho ba mẹ.
